De verschilmakers #43: OHNE

Natuurlijk onverpakt is niet alleen de leuze van OHNE, maar ook het credo van de zes gelijkgestemde zielen achter het concept van de verpakkingsvrije winkel. Hun missie? Iedereen laten zien dat een leven zonder, of toch met een stuk minder verpakkingen eigenlijk echt niet zo moeilijk is. Via hun zero waste winkels in verschillende Vlaamse steden helpen ze iedereen op weg die meer verantwoord wil shoppen. De Luminus-collega’s incluis. Tijd voor een goed gesprek met Alexia Coppens en Kristien Lindemans!

Vertel eens. Waar begint het verhaal van OHNE?  

Alexia: “Met een krantenartikel. (lacht) Zes jaar geleden was een verpakkingsvrije winkel een zeldzaamheid, maar op een dag las ik over het concept en was ik meteen verkocht. En ik niet alleen. In het Gentse waren we met zes gelijkgestemde zielen die een verpakkingsvrije winkel misten in de stad. Na wikken en wegen hebben we al onze spaarcenten samengelegd en een eerste OHNE-winkel geopend in Gent. Intussen staat de teller op zes. Elke winkel wordt uitgebaat door een zelfstandige ondernemer die zich helemaal kan vinden in ons verhaal. OHNE is dus een coöperatieve, waarbij we samen de koers bepalen die we varen.” 

Wat is het idee achter OHNE? 

Kristien: “De naam OHNE verklapt het al meteen: het is het Duitse woordje voor zonder. Of vrij vertaald: onverpakt. De slogan is niet voor niets natuurlijk onverpakt. Maar als je naar het totaalplaatje kijkt, is duurzaamheid het sleutelwoord. OHNE is een verpakkingsvrije winkel die eveneens focust op lokaal, biologisch, fair trade … Het spijtige is dat het woord duurzaamheid heel wat mensen afschrikt, alsof je meteen héél hard je best moet doen. Maar alleen al door te weten wat je koopt, kun je een verschil maken. Daarom vinden wij het belangrijk om op alle vragen van onze klanten een antwoord te kunnen bieden. Waar komt mijn havermout vandaan? Is de douchegel in mijn winkelmandje wel de meest ecologische keuze? Wat heb ik echt nodig?”

Alexia: “We willen zeker niet pretenderen dat we de achtergrond van elk product kennen, maar we streven het wel na.” 

Waarvoor kunnen we allemaal in jullie winkel terecht? 

Kristien: “In mijn schriftje staat: alles behalve chips! (lacht) Dat is gewoon te moeilijk om in bulk te verkopen, omdat het snel zacht wordt. En zo zijn er nog wel enkele producten. Maar het idee is wel om een onestopshop te zijn, waar mensen al hun dagelijkse boodschappen kunnen vinden. Zo vind je in de OHNE-winkels de bekende tapsilo’s om potjes met rijst, pasta, granola … te vullen. Maar evengoed groenten en fruit, schoonmaak- en verzorgingsproducten en drinkflessen. Zonder aan overkill te doen. In tegenstelling tot een gewone supermarkt kun je bij OHNE niet kiezen tussen twintig haarshampoos of drinkflessen in veertig verschillende kleuren. Wij maken de keuzes, maar dat waarderen de klanten, want zo hebben ze minder last van keuzestress.”

Alexia: “Het is altijd compromissen sluiten. Zo gaan wij mee met de seizoenen voor groenten en fruit en vind je bij ons dus niet het hele jaar door appelsienen of tomaten. Ons aanbod is in de eerste plaats Belgisch, aangevuld met Europese en uitzonderlijk niet-Europese producten. Je zal bij ons dus geen appelsienen vinden in de zomerperiode, want dan moeten ze uit Zuid-Afrika komen.”

Moeten de mensen ergens rekening mee houden wanneer ze bij jullie komen winkelen?

Kristien: “Het enige wat je moet meebrengen, is een open mindset. Het klinkt heel Bond Zonder Naam-achtig, maar het is wel zo. (lacht) En uiteraard geven we de klanten de mogelijkheid om met hun eigen verpakkingen te winkelen. En dat hoeven zéker geen bokalen of zakjes van OHNE zelf te zijn. De meeste klanten komen binnen met lege dozen van het IJsboerke. In het begin is het wel even zoeken: je vergeet je potjes of een sticker met het gewicht. Maar dat is absoluut niet erg. Na je derde bezoek gaat het allemaal vanzelf. ”

Het lijkt niet altijd simpel om volledig verpakkingsvrij te winkelen. Hoe verlagen jullie die drempel?

Kristien: “Elke dag hebben we wel een klant zonder potjes. Wil dat zeggen dat je dan niet mag winkelen? Nee! Je kunt in de winkel bokalen en zakjes kopen, maar ik heb hier in de winkel ook een kast met depannagadoosjes. Er zijn trouwens ook altijd andere klanten die je uit de nood helpen.”

Alexia: “Verpakkingsvrij winkelen vraagt enige voorbereiding, wij gaan dus in tegen het convenience shoppen. Om dat te compenseren, experimenteren we in Gent momenteel met een webshop om de boodschappen in retourbokalen aan huis te brengen, met de fietskoerier. Zijn de bokalen leeg? Dan geef je ze de volgende keer gewoon terug mee.” 

Waarom is het zo belangrijk om je verpakkingsafval te verminderen? Hoe vervuilend zijn al die verpakkingen? 

Verpakkingen zijn nog altijd goed voor zes procent van je ecologische voetafdruk.

Kristien: Dat lijkt weinig, maar als je weet dat ze geen vat krijgen op de recyclage, is het een heel ander verhaal. De Belg is kampioen in het sorteren, maar niemand weet wat daarvan effectief gerecycleerd en herbruikt wordt. Vandaag is het nog altijd goedkoper om petroleum uit de grond te halen en nieuwe plastic te maken, dan oude verpakkingen te recycleren. Daarom is onze filosofie: voor elke verpakking die je vermijdt, zijn er minder grondstoffen nodig. Let wel: soms is een verpakking nodig. Voor mensen met zware allergieën bijvoorbeeld, of om de versheid te garanderen. Maar tegenwoordig gaat het te ver. Je vindt zelfs al bananen zonder schil in de supermarkten …”

Merk je al een mentaliteitsverandering bij de consument, of is het voor sommigen nog een drempel om verpakkingsvrij te winkelen?  

Alexia: “Absoluut! Zes jaar geleden kwamen de klanten druppelsgewijs binnen. Maar hoe tastbaarder de klimaatcrisis werd en hoe groter de media-aandacht werd, hoe meer klanten er over de vloer kwamen. Het gaat de goede kant uit, maar er is sowieso nog veel ruimte voor verbetering.”

Heb je de komende jaren nog wilde plannen met OHNE? 

Alexia: “Het belangrijkste is om het concept toegankelijker te maken. En toegankelijkheid is nabijheid, dus hopen we nog meer OHNE-winkels te kunnen openen. Daarvoor zijn we altijd op zoek naar gemotiveerde zelfstandige ondernemers die zich helemaal kunnen vinden in onze filosofie. Daarnaast willen we het onlineverhaal verder uitbouwen en experimenteren met retoursystemen. Denk maar aan het statiegeld voor lege bierflesjes. Kortom: niet stilstaan maar blijven innoveren.”

Een verpakkingsvrije winkel runnen past perfect binnen een duurzame levensstijl. Ben je ook thuis bezig met verantwoord consumeren en leven?

Kristien: “Uiteraard! Ik heb jaren geleden al nee gezegd tegen een auto, ik koop amper nog nieuwe kleren en het laatste wat ik heb geschrapt, zijn vliegtuigreizen. Wil dat zeggen dat ik nooit meer een verre reis zal maken? Nee, misschien neem ik over enkele jaren toch het vliegtuig, maar dan heb ik het dubbel en dik verdiend. (lacht) Als het financieel haalbaar is, waarom niet proberen? Een warmtepomp hebben we dan weer niet, omdat we daar destijds geen budget voor hadden.”

Alexia: “Zuinig zijn is top of mind en zit in de kleine dingen: bijvoorbeeld niet méér water dan nodig in de waterkoker of in de kookpot laten opwarmen. En dat nu al meegeven aan mijn erg jonge kinderen. Ik heb ook bewust geïnvesteerd in een heel goede niet-elektrische fiets: daarmee verbruik ik de juiste energie (die van mij dus).”

Als je de lezer één gouden tip mag geven wanneer het gaat over duurzamer leven, welke zou dat dan zijn? 

Alexia: “Je moet het niet allemaal perfect doen, elke kleine inspanning telt. Leef je niet helemaal verpakkingsvrij, ben je nog steeds welkom bij OHNE. Wij zijn geen bende extremisten, maar een gezellige bende die doet wat kan.”

Kristien: “En koop geen water in flessen meer. Dat is voor mij hét symbool van de waanzin voorbij.”