De term ‘warmtepomp’ wordt vaak in één adem genoemd met ‘een duurzaam alternatief voor je verwarmingsketel’. Maar er zijn verschillende soorten warmtepompen. Wat is het verschil? Wat zijn de voor- en nadelen per type? En wat is voor jouw woning geschikt? We leggen het je in deze blogpost haarfijn uit.

Wat is een warmtepomp en hoe werkt het?

Een warmtepomp haalt energie uit natuurlijke bronnen (lucht, water of grond) en werkt volgens de principes van verdampen en condenseren. Je kunt er je woning mee verwarmen, maar ook je sanitair warm water of zelfs je zwembad. Een warmtepomp kan je dus inzetten als volwaardige vervanger van je cv-ketel. Eigenlijk werkt het een beetje zoals een omgekeerde koelkast. Een koelkast haalt warmte uit de binnenlucht van het apparaat, terwijl een warmtepomp warmte uit de omgeving trekt en afgeeft aan het water van je verwarmingssysteem. 

Bovendien is een warmtepomp een erg milieuvriendelijke manier om je woning te verwarmen, omdat er geen fossiele brandstoffen aan te pas komen. Misschien denk je “Er bestaan toch goedkopere alternatieven zoals de condenserende gasketel?” Dat klopt, maar het is niet zo dat de duurdere aankoopprijs van sommige warmtepompen een reden is om het niet te doen. Tegenover de meerprijs staan namelijk heel wat voordelen:

• Je kiest voor een duurzame en dus goedkope manier van verwarmen: je gebruikt 2 tot 5 keer efficiënter energie dan bij een gasketel.
• Een warmtepomp kan ook dienst doen als airconditioning.
• De waarde van je woning stijgt, vooral bij duurdere systemen zoals de grond-water warmtepomp. De toekomstige koper moet namelijk de kosten van de metingen en boringen niet meer betalen. Indien hij het toestel moet vervangen blijven de kosten beperkt.
• Een warmtepomp is toekomstbestendig en compatibel met andere duurzame systemen zoals bijvoorbeeld zonnepanelen. Heb je al zonnepanelen op je dak liggen? Dan wordt het dus helemaal interessant!

Zonnepanelen als ideale partner

Warmtepompen bieden dus een milieuvriendelijke oplossing om je woning te verwarmen, maar verbruiken daarvoor heel wat elektriciteit. Wil je zo ecologisch mogelijk te werk gaan én flink besparen? Kies dan voor een warmtepomp in combinatie met zonnepanelen. Zo hoef je geen dure energie van het net af te halen, maar geniet je warmtepomp van gratis, zelfopgewekte energie. Lees er meer over in dit artikel.

Bovendien betaal je bij de aankoop van zonnepanelen momenteel maar 6% btw. Dat lage percentage was vroeger bestemd voor woningen ouder dan tien jaar, maar sinds 1 april 2022 hoeven ook jongere woningen geen 21% meer te betalen. Deze maatregel blijft van kracht tot 31 december 2023. Hier bereken je de prijs van een zonnepaneleninstallatie bij je thuis.

Wat is de COP van een warmtepomp?

De grootste troef? Warmtepompen kunnen de hoeveelheid energie die ze verbruiken in viervoud teruggeven. Als een warmtepomp 1 kWh verbruikt, kan het toestel 4 tot zelfs 5 kWh opleveren. Dit is natuurlijk afhankelijk van meerdere factoren: het type warmtepomp, de warmtebron en het verwarmingssysteem.

Dit rendement wordt uitgedrukt in COP (Coefficient of Performance) en drukt de verhouding uit tussen het energieverbruik en de hoeveelheid nuttige warmte. Bij een elektrische boiler of condensatieketel is deze verhouding ongeveer gelijk aan 1. Een warmtepompboiler heeft een COP van 3 en is dus 3 keer efficiënter dan een elektrische boiler. Let wel: de waarde staat altijd voor het maximale rendement in de meest gunstige omstandigheden. 

Welk type warmtepomp past bij jou?

Lucht-water warmtepomp

Een lucht-water-warmtepomp haalt de warmte uit de lucht – zelfs als het buiten erg koud is – en gebruikt deze energie om water op te warmen. Dit type warmtepomp is ideaal om je woning te verwarmen, zelfs als je vloerverwarming hebt. Bovendien is de productie van sanitair warm water ook mogelijk.

• Investeringskost: 5.000 tot 12.500 euro (inclusief installatie en btw)
• Rendement: COP = tussen 2,5 en 4
• Wordt meestal gebruikt bij nieuwbouw en renovatie.

Lucht-lucht warmtepomp

Deze warmtepompen halen hun warmte eveneens uit de buitenlucht, maar ze blazen de warmte meteen de woning in. Ze zijn dus niet gekoppeld aan een centrale verwarming of vloerverwarming. Nog een voordeel: dit type warmtepomp kan je woning ook koelen tijdens warme zomerdagen.

• Investeringskost: 1.500 tot 8.000 euro
• Rendement: COP = tussen 2 en 4
• Wordt meestal gebruikt bij renovatie.

Grond-water warmtepomp

Deze geothermische warmtepompen halen hun warmte aan de hand van aardsondes uit de grond. Het voordeel is een constante, bijna onuitputtelijke bron van energie waarmee je je woning heel voordelig kan opwarmen. Ook vergt het systeem weinig onderhoud en is de levensduur erg lang. 

De plaatsing is helaas enigszins omslachtig: je hebt een groot, toegankelijk stuk grond nodig om de oppervlaktecollector te plaatsen. Bovendien moet de grond eerst aan een geologisch onderzoek onderworpen worden, wat het prijskaartje wat hoger maakt. Je kan een bodem-water-warmtepomp dus niet overal installeren.

• Investeringskost: 10.000 tot 25.000 euro
• Rendement: COP = tussen 4 en 5
• Wordt meestal gebruikt bij nieuwbouw.

Water-water warmtepomp

Dit systeem is vergelijkbaar met een bodem-water warmtepomp, maar haalt warmte uit grondwater.  Het rendement is het hoogst van alle systemen en zeer stabiel, omdat de temperatuur van grondwater vrij constant is. Het is de meest duurzame oplossing voor verwarming en sanitair water.

De plaatsing van een water-water-warmtepomp is wel een complexe aangelegenheid. Er moet voldoende ruimte zijn om twee putten te boren van minimaal 25 meter diep: een pompput en een retourput. Daardoor ligt de plaatsingskost een stuk hoger dan bij andere systemen. Bovendien is een geologisch vooronderzoek noodzakelijk voor informatie over de samenstelling van de grond en de diepte van het beschikbare grondwater. Je kan een water-water-warmtepomp dus niet zomaar overal installeren en hoe dieper het grondwater zit, hoe meer elektriciteit er nodig is om het naar boven te pompen.

• Investeringskost: vanaf 20.000 euro
• Rendement: COP = meer dan 5
• Wordt meestal gebruikt bij nieuwbouw.

Warmtepompboiler

Deze boiler, gekoppeld aan een lucht-water-warmtepomp, maakt gebruik van de buitenlucht of de ventilatielucht in de woning om sanitair water duurzaam op te warmen. Door de relatief lage kostprijs, het lage elektriciteitsverbruik en het goedkoop verwarmen van sanitair water, is de warmtepompboiler zeker het bekijken waard bij duurzame renovatieprojecten of wanneer je verwarmingsketel aan vervanging toe is. Lees meer over de voordelen.

• Investeringskost: 2.000 tot 4000 euro
• Rendement: COP = 3
• Wordt meestal gebruikt bij renovatie.

Premies voor warmtepompen

In elk gewest bestaan er premies voor een warmtepompen, maar de regels zijn niet overal hetzelfde:

Subsidies voor warmtepompen in Vlaanderen

Voor nieuwbouwwoningen werden de premies voor warmtepompen helaas afgebouwd. Zij die renoveren kunnen wel rekenen op een aantal premies.

• Onder Mijn Verbouwpremie vind je verschillende premies voor energiebesparende investeringen, en dus ook voor warmtepompen. Vanaf 1 oktober 2022 kan je deze premie voor een warmtepomp of warmtepompboiler aanvragen op de website van de Vlaamse overheid. 
• Voor energiebesparende werken, zoals de installatie van een warmtepomp, met een eindfactuur van na 2020 is er de EPC-labelpremie: scoort je woning beter op zijn EPC-keuring dan vorige keer? Dan ontvang je een bedrag in overeenstemming de nieuwe EPC-score. Deze premie is combineerbaar met de energiepremies van Fluvius per maatregel (isolatie, beglazing, …) of met de Mijn Verbouwpremie (vanaf 1-10-2022).
• Laat de installatie van je warmtepomp over aan een ervaren installateur en geniet van een verlaagd btw-tarief van 6%. Vroeger betaalden eigenaars van woningen jonger dan 10 jaar nog de volle 21%, maar ondertussen is het voordeel uitgebreid naar alle woningen die voor 31 december 2023 energiebesparende verbouwingen uitvoeren.

Ook in de burenpremie zijn warmtepompen opgenomen. En mogelijk geeft je gemeente of provincie een premie voor de installatie van een warmtepomp of kan je voor de aankoop een energielening aangaan.

Subsidies voor warmtepompen in Brussel

In Brussel krijg je een premie voor de installatie van een warmtepomp naargelang je inkomenscategorie: het bedrag varieert van 4.250 tot 4.750 euro. Vervang je met de installatie ook een verwarmingssysteem op stookolie of kolen? Dan krijg je daar nog een premie bovenop, afhankelijk van welke installatie je vervangt (300 euro tot 1.000 euro). Ontdek meer over de voordelen en voorwaarden.

Subsidies voor warmtepompen in Wallonië

Afhankelijk van je inkomenscategorie ontvang je voor de installatie van je warmtepomp of warmtepompboiler van het Waalse gewest een premie tot 70% van de factuur – op voorwaarde dat je de installatie en energieaudit laat uitvoeren door een erkende partij. Afhankelijk van je inkomenscategorie ontvang je…

• 1.000 tot 6.000 euro voor een warmtepomp,
• en 500 tot 3.000 euro voor een warmtepompboiler.

Ook voor die energieaudit kan je een premie ontvangen van maximaal 70% van de factuur (110 tot 660 euro). Bovendien kan je deze premies nog combineren met verschillende andere, zoals de premie voor de aanpassing van de elektrische installatie, de premie voor het verhoogd rendement van installaties voor sanitair warm water of gemeentelijke premies. Lees er meer over op de website van de Waalse overheid.

Een warmtepomp is door het hoge rendement vaak een prima investering en de verschillende premies verkorten zijn terugverdientijd aanzienlijk. Welk type warmtepomp bij jou past, is afhankelijk van je woonsituatie. Bij nieuwbouw zijn er bijvoorbeeld meer mogelijkheden dan bij renovatie. Bovendien wordt het pas écht interessant als je ook zonnepanelen installeert, want die voorzien je warmtepomp van gratis zonne-energie.