In Vlaanderen worden sinds juli 2019 digitale meters voor elektriciteit en gas geplaatst. Ondertussen zijn het er al meer dan 2,5 miljoen. Brussel volgde op de voet in de overschakeling naar digitaal. En ook Wallonië maakt in 2024 definitief plaats voor de digitale meter. We geven je graag een blik op de huidige situatie en de voordelen.
Wat is een digitale meter?
Tot voor kort hadden we in onze woningen allemaal elektromechanische meters met een draaiteller, ook wel ‘Ferrarismeters’ of ‘analoge meters’ genoemd. Tegen 2030 zal elk Belgisch huishouden beschikken over een digitale elektriciteits- en/of gasmeter.
Het toestel heeft een elektronische display en twee gebruikerspoorten. Net als de analoge meet hij het elektriciteits- en aardgasverbruik, maar hij kan ook afzonderlijk de opname en de injectie (door bv. zonnepanelen) meten. Vandaar de 4 meterstanden die je erop kunt aflezen.
De digitale meter dankt zijn naam aan de ingebouwde communicatietechnologie waardoor hij informatie kan versturen en ontvangen. Dat gebeurt via de twee gebruikerspoorten (P1- en S1-poort) waaraan jij toepassingen kunt koppelen die je een beter zicht geven op je dagelijkse verbruik.
Als particulier kun je de P1-poort gebruiken, die elke seconde alle stroomverbruikgegevens en per 5 minuten de gasdata naar een extern apparaat stuurt. Denk maar aan een slimme thermostaat, een energiemonitoring app of een home energy management system.
De reden voor de introductie van de digitale meter is een Europese richtlijn en kadert in het helpen behalen van de klimaatdoelstellingen van 2030.
Wat zijn de voordelen van een digitale meter?
- Automatische meteropname
De meterstanden worden automatisch doorgestuurd naar de netbeheerder. Er hoeft dus niemand meer bij je thuis langs te komen voor een meteropname.
- Eenvoudig overschakeling tussen enkel- en tweevoudig tarief
Dankzij een digitale meter is het een stuk eenvoudiger om over te schakelen van dag- en nachttarief naar één tarief. Of net andersom.
- Inzicht in je energiehuishouden en gericht besparen dankzij betere monitoring
Energiemonitoring is dé manier om inzicht te krijgen in je verbruik en besparingskansen. Dankzij de introductie van de digitale meter kan je je stroomverbruik via allerlei apps opvolgen. Een daarvan is Luminus EnergyControl Monitor: een klein apparaatje, aangesloten op je digitale meter, bezorgt je gouden informatie.
Van real time inzicht in je energiehuishouden tot gedetailleerde informatie over sluimerverbruik, van de grootste energievreters in je woning tot toestellen die niet naar behoren werken. En dit allemaal gekoppeld aan je energietarief. Meer over energiemonitoring en de voordelen lees je hier.
- De digitale meter maakt injectievergoedingen mogelijk
Heb je zonnepanelen? Dan betaalde je tot voor kort het prosumententarief voor het gebruik van het elektriciteitsnet. Zodra je een digitale meter hebt, betaal je in de plaats een nettarief gebaseerd op je werkelijke afname.
In dat geval kies je best ook voor een elektriciteitstarief met injectievergoeding. Zo geniet je een vergoeding voor elke zelf opgewekte kWh die je niet zelf verbruikt en bijgevolg terug op het distributienet plaatst.
Luminus-klant? Dan zit je veilig, want wij vergoeden elke elektriciteitsklant voor hun injectie. Dit wordt automatisch toegepast op je jaarafrekening. Meer over injectievergoedingen lees je hier.
- Afsluiten en (her)aansluiten wordt goedkoper
Het afsluiten of aansluiten van een digitale meter kan vanop afstand gebeuren. Hierdoor vallen de hoge kosten voor het af- en aansluiten grotendeels weg.
- Geen aparte budgetmeters nodig
De digitale meter geeft feedback over het werkelijke verbruik. Hierdoor kunnen energieleveranciers werken met een systeem van voorafbetaling waarbij het plaatsen van een budgetmeter overbodig is.
Wat zijn de nadelen van een digitale meter?
- De digitale meter verbruikt, in tegenstelling tot een mechanisch exemplaar, zelf ook wat energie. Al gaat dit gelukkig over zeer weinig stroom.
- In vergelijking met een mechanische meter is een digitale meter gevoeliger aan storingen.
- Een slimme meter maakt gebruik van een internetverbinding om je gegevens rechtstreeks door te sturen naar de netbeheerder. Dat brengt datagevoeligheden met zich mee. Als klant ben je uiteraard eigenaar van deze gegevens en geef je al dan niet de toestemming aan je leverancier om meer dan enkel je jaarverbruik te ontvangen. Je beslist zelf met wie je bijvoorbeeld kwartaalgegevens deelt.
Uitrol digitale meters in Vlaanderen
Sinds juli 2019 worden de digitale meters geleidelijk aan geïnstalleerd in heel Vlaanderen. De uitrol verloopt volgens netbeheerder Fluvius erg vlot: er zijn intussen al meer dan 2,5 miljoen digitale meters geplaatst.
En tegen 2023 zouden alle Vlaamse gezinnen de omschakeling hebben gemaakt. Nog geen digitale meter? Via de planningschecker van Fluvius ontdek je wanneer jij aan de beurt bent.
Met de installatie van een digitale meter verandert ook de berekening van je distrubitienetkosten of nettarieven. Na de plaatsing van je digitale meter wordt die berekening deels gebaseerd op je werkelijke afname en deels op je verbruikspieken. Dat laatste is nieuw sinds 1 januari 2023. Ontdek in dit artikel hoe dat zogenaamde ‘Capaciteitstarief’ in zijn werk gaat.
Digitale meters in Brussel en Wallonië
Brussel
De Brusselse regering is ondertussen ook begonnen aan de uitrol van elektronische meters. Elk jaar moeten er 40.000 digitale meters worden geplaatst, te beginnen met de volgende doelgroepen:
- Personen die zelf energie produceren in een bestaand gebouw, bijvoorbeeld door een zonnepaneleninstallatie op het dak van je woning.
- Eigenaars van elektrische wagens en een eigen laadpaal.
- Personen die energiedelen.
Maar je kan ook zelf de plaatsing van een digitale meter aanvragen. In principe is de plaatsing gratis voor iedereen, behalve wanneer het gaat om een nieuwe elektrische aansluiting of een extra meter. Meer info op de website van Sibelga.
Wallonië
Ook de Waalse regering vindt digitale meters de enige logische keuze voor de toekomst, om vooruitgang en efficiëntie te bevorderen. Sinds 1 januari 2023 worden digitale meters systematisch geplaatst bij de volgende verbruikers:
- bij personen die in gebreke zijn gesteld (vervangen van budgetmeters),
- bij personen van wie de meter sowieso vervangen moet worden,
- bij nieuwbouw,
- bij personen die er zelf om vragen.
Zonnepaneelinstallaties geplaatst na 1 januari 2024 worden automatisch met een digitale meter verbonden.
Wie zonnepanelen heeft die voor 31 december 2023 werden geplaatst, kan er tot 31 december 2030 voor kiezen om het prosumententarief te behouden of over te schakelen op een systeem met de werkelijke prijs.
Uiterlijk op 31 december 2029 moet de distributienetbeheerder het doel van 80% geïnstalleerde slimme elektriciteitsmeters hebben behaald. De voorwaarden met betrekking tot het plaatsen van slimme gasmeters moeten nog worden gespecificeerd.
Kan je de installatie van een digitale meter weigeren?
De installatie van een digitale meter weigeren of je digitale meter opnieuw laten vervangen door een analoge, kan niet. De omschakeling is namelijk deel van een Europese verplichting die al in 2009 in het leven werd geroepen.
Hoewel je met de installatie van een digitale meter het voordeel van de terugdraaiende teller verliest, brengt het nieuwe systeem wel andere voordelen mee.
We spraken eerder al over de injectievergoedingen die zonnepaneleneigenaars zo kunnen ontvangen, maar een digitale meter biedt ook veel mogelijkheden voor energiedelen en energiemonitoring. Op die manier wil de Europese Unie haar burgers actiever laten deelnemen aan de energiemarkt.
Wie betaalt de kosten van de digitale meter?
De Vlaamse energieregulator VREG voerde een kosten-batenanalyse uit over de uitrol van digitale meters in Vlaanderen. Die analyse spreekt van een juiste beleidskeuze en een maatschappelijk winstgevend effect dat kan oplopen tot 393 miljoen euro. Toch zal de plaatsing van digitale meters ook een kleine kost hebben voor de gezinnen.
Een gemiddeld gezin zou volgens de VREG maximaal 1,30 euro per maand meer betalen, met name via hogere tarieven van de netbeheerders.
Volgens de Vlaamse overheid kan deze extra kost echter gemakkelijk teruggewonnen worden door de energiebesparing die gepaard gaat met een actief gebruik van de digitale meter.
In Wallonië wordt het plaatsen van een digitale meter bij nieuwbouwwoningen of bij een meterwijziging op verzoek van de klant in rekening gebracht. In 2023 bedraagt de kostprijs € 160,- exclusief btw. Al voorziet de overheid wel een premie voor al wie dit jaar nog een digitale meter laat plaatsen. Meer informatie op de website van CWaPe.
Je netwerkbeheerder contacteert je voor de plaatsing van een digitale meter. Wil je op eigen vraag omschakelen naar een digitale meter? Dan kan je de gratis plaatsing aanvragen op de website van de netbeheerder (Fluvius in Vlaanderen, ORES in Wallonië en Sibelga in Brussel).