Energiezuinig koken: welke toestellen verbruiken het minst?

Een elektrische kookplaat of een gasfornuis? Een combi-oven of een traditioneel model? Een friteuse of een airfryer? Luminus helpt je deze en andere keukentoestellen tegen elkaar afwegen om energiezuinig te koken. Zo geniet je niet alleen van een heerlijke maaltijd, maar ook van een lage energierekening.

Het verbruik van een elektrisch vuur, gasfornuis en inductiekookplaat

Steeds meer keukens zijn voorzien van een elektrische kookplaat, maar is dat ook de beste manier om energie te besparen? Het verbruik van een elektrisch vuur verschilt alleszins erg van koken op gas:

Gemiddeld energieverbruik per jaarGemiddelde energiekost per jaar*
Gaskookplaat (op hoogcalorisch gas)37 m³ gas of 427 kWh€ 38,43
Gaskookplaat (op laagcalorisch gas)37 m³ of 378 kWh€ 34,02
Inductiekookplaat (op elektriciteit)175 kWh elektriciteit€ 68,25
Keramische kookplaat (op elektriciteit)225 kWh elektriciteit€ 87,75
*prijzen september 2023: € 0,39 per kWh elektriciteit en € 0,09 per kWh gas

Als je alleen de prijzen vergelijkt, blijkt koken op gas het goedkoopst, al is het niet per se energiezuinig. Daarom blijft een elektrisch vuur ook de moeite om te overwegen, vooral als je zonnepanelen of een warmtepomp hebt en kiest voor een inductiekookplaat. Hieronder zetten we de voor- en nadelen van deze kookplaten op een rij.

Koken op gas

De voordelen van koken op gas:

  • Koken op gas is (vandaag) goedkoper dan elektrisch koken. 
  • De vlam is goed regelbaar, waardoor je makkelijk de gewenste temperatuur bereikt.
  • Daardoor is koken op gas ook veel veiliger dan vroeger. Dankzij een mechanische ontsteking heb je er zelfs geen lucifers meer voor nodig.

De nadelen van koken op gas:

  • Gaspitten zijn niet eenvoudig te reinigen. Je moet de gietijzeren pannendragers wegnemen en die afzonderlijk schoonmaken. 
  • Je moet ook aangesloten zijn op het aardgasnetwerk, wat niet meer zo vanzelfsprekend is.
  • De verbrandingsgassen moeten correct worden afgevoerd.

Koken op elektriciteit

De voordelen van koken op elektriciteit:

  • Elektrisch koken is minder vervuilend en dus beter voor het milieu.
  • Een inductievuur laat minder warmte verloren gaan en heeft een rendement van bijna 90%. Dat van een keramische kookplaat is slechts 40% en een gaskookplaat komt ook maar aan 60%.
  • Je hebt geen gasaansluiting nodig voor je kookplaat. Heb je een warmtepomp? Dan zet die ook een gasaansluiting voor je verwarming of warm water buiten spel.
  • Elektrische kookplaten zijn gemakkelijk te reinigen én goed bestand tegen alkalische producten en zuren. 
  • Koken op inductie gaat razendsnel en je verbruikt enkel elektriciteit als er een pan op de kookplaat staat. Dat zorgt voor een mooie energiebesparing.
  • Koken op inductie is erg nauwkeurig.

De nadelen van koken op elektriciteit:

  • Een keramische kookplaat warmt traag op. 
  • De kookzones van een keramische kookplaat koelen niet meteen af. Je moet kookpotten dus meteen van het vuur halen, anders kunnen ze aanbranden. 
  • Inductie vraagt om compatibele potten en pannen.
  • Een inductievuur is momenteel het duurste systeem in aankoop.

Wat is de beste kookplaat?

Een inductiekookplaat komt dus beter uit de verf dan een keramische. Een gasvuur is dan weer erg goedkoop, maar is op andere vlakken een domper. Hoe dan ook is er meer om te overwegen dan de kostprijs alleen. Ga daarom steeds op zoek naar de kookplaat die het beste past bij jouw kookgewoonten. 

Die gewoonten kan je trouwens ook aanpassen om energiezuiniger te werken. Ontdek hoe je nog meer energie kan besparen in de keuken met slimme gewoontes.

Wat is de meest energiezuinige oven?

Als je energie wil besparen in de keuken is het niet alleen belangrijk welk toestel je kiest, maar ook welke stand je gebruikt. Zo merk je al snel dat je energieverbruik ook sterk afhangt van je receptkeuze. Een eenpansgerecht zoals een pasta pesto is vanzelfsprekend een pak economischer dan puree met vis en gestoomde groenten.

In deze tabel vind je het gemiddelde jaarverbruik van de meest gebruikte ovens en standen, uitgaande van een gebruik van 4 uur per week

Gemiddeld energieverbruikGemiddelde energiekost
Stoomoven457 tot 750 kWh (vermogen van 2.200 tot 3.600 Watt)€ 178 tot € 292,5
Gasoven (op hoogcalorisch gas)67,4 m³ of 775,8 kWh€ 69,8
Gasoven (op laagcalorisch gas)67,4 m³ of 691,5 kWh€ 62,2
Gewone elektrische oven624 kWh (vermogen van 3.000 Watt)€ 243,4
Heteluchtoven416 kWh (vermogen van 2.000 Watt)€ 162,2
Microgolfoven208 kWh (vermogen van 1.000 Watt)€ 81,1

Wanneer je deze tabel ziet, merk je dat de mate van besparing niet zo zwart-wit is: energie en kosten besparen zijn niet hetzelfde. Het gebruik van gasovens komt in de praktijk goedkoper uit (al is dat steeds afhankelijk van de evolutie van de energieprijzen), maar met een elektrische oven kies je wel voor milieuvriendelijker kokkerellen.

Stoomkoken was een van de grote trends van de afgelopen jaren. Deze energiezuinige oven is uitgerust met een ingebouwd waterreservoir, dat de gerechten verwarmt met vochtige lucht. Dat is een pak efficiënter dan droge lucht. Een stoomoven verbruikt – ondanks de langere kooktijd – veel minder energie.

Voor een elektrische oven is een uitvoering met een heteluchtfunctie het zuinigst: wel 15% zuiniger dan een gewone elektrische oven. Dat komt omdat hij met lagere temperaturen hetzelfde resultaat geeft. De warmte verspreidt zich gelijkmatig dus je kunt de plaats in je energiezuinige oven ook beter benutten, bijvoorbeeld door twee schalen boven elkaar te zetten. Nog een voordeel: een heteluchtoven doet er minder lang over dan een gewone oven.

De beste keuze is echter een microgolf met een heteluchtfunctie, ook wel combi-oven genoemd. De microgolf verhit het snelste en daarmee zorg je voor een lager energieverbruik. Wil je toch echt bakken? Dan kan je daar simpelweg hetzelfde toestel voor gebruiken. Dat maakt een combi-oven ook goedkoper in aankoop. Het nadeel is wel dat deze apparaten vaak iets kleiner zijn en dat je meteen je oven én microgolf moet vervangen als een van beide functies kapot gaat.

Snelkookpan vs. traditionele pan

Energiezuinig koken doe je het best met een snelkookpan of hogedrukpan. Die verkort je kooktijd aanzienlijk, wat je ook terugziet op je energiefactuur. Hij verbruikt 40% tot wel 70% minder dan een gewone kookpot en je maaltijden zijn ook veel sneller klaar.

Is wokken energiezuiniger dan klassiek koken?

Door te wokken kan je alles snel en op één kookplaat bereiden. Wokken of stomen is sowieso ook energievriendelijker dan koken. Bovendien kan je in een wok een hele verzameling aan eenpansgerechten bereiden waardoor je minder af te wassen hebt. Ook dat is een win in energiezuinig koken!

Het voordelige verbruik van een airfryer

In principe verbruikt een friteuse minder dan een airfryer, maar de korte duurtijd van de airfryer maakt dat weer goed. Hij is namelijk veel sneller opgewarmd en daardoor gebruik je hem minder lang en verbruik je minder energie. Ook de grootte van je toestel is van belang. Wanneer je een kleine friteuse tegenover een kleine airfryer zet, is het verschil in energie verwaarloosbaar. Een grote airfryer helpt je echter veel meer energie besparen dan een grote friteuse. Check ook onze andere tips om energie te besparen in de keuken.