Voor privéwoningen is vandaag de zon dé duurzame energiebron. Dankzij de nieuwste technologieën zet je zonne-energie in voor allerlei mogelijkheden. Met zonnepanelen wek je je eigen groene elektriciteit op, met de zonnecollector in een zonneboiler produceer je zelf warm water. Maar welke optie levert jou het meeste voordeel op?

Is er een verschil tussen zonnepanelen en zonnecollectoren? Wat is de kostprijs en de opbrengst? Kunnen beide systemen eenvoudig worden geïnstalleerd? Hoog tijd om deze vragen te beantwoorden.

De werking van zonnepanelen

Zoals je ongetwijfeld weet, zetten zonnepanelen zonlicht om in elektriciteit. Vandaag bestaan er fotovoltaïsche installaties in alle mogelijke kleuren en maten, waarmee je de energie van de zon vangt. Met een omvormer zet je die om in de nodige stroom voor je woning, die bovendien duurzaam en CO2-neutraal is.

De meest gebruikte types zonnepaneleninstallaties bestaan uit zwarte of blauwe silicium panelen. Allebei hebben ze een lange levensduur met beperkt rendementsverlies en vergen ze minimaal onderhoud. Dankzij je verlaagde energiefactuur verdien je ze al op 6 tot 10 jaar terug! Een expert kan je helpen de juiste keuze te maken voor jouw woonsituatie.

>> Download ook ons ebook: Alles over zonnepanelen

De werking van een zonneboiler

Een zonnecollector maakt deel uit van een zonnesysteem om leidingwater in een zonneboiler op te warmen. De vloeistof (water, eventueel vermengd met een antivriesmiddel) die door buizen in de collector stroomt, warmt op door het zonlicht. Die warmte wordt op zijn beurt doorgegeven aan het water in de zonneboiler of het voorraadvat. Dit warm water kan je dan gebruiken aan de kraan, in de douche of voor je verwarmingssysteem. We beschrijven de verschillende types met voor- en nadelen:

• Drukloze of leegloopsystemen werken door middel van een eenvoudige technologie. Wanneer het water in het voorraadvat warmer is dan het water in de collector, stroomt de collector leeg. Dit voorkomt dat de leidingen kapotvriezen bij koude temperaturen. Het is het meest rendabele systeem voor een warm en zonnig klimaat.
• Drukgevulde systemen bevatten een antivriesvloeistof (glycol). Hierdoor zijn ze efficiënter bij koudere temperaturen. Glycol moet je best om de vier jaar laten controleren en eventueel vervangen. Het product verliest namelijk zijn antivrieseigenschappen. Door de circulatiepomp, de overdrukventielen en de ontluchters is het een complex systeem dat regelmatig onderhoud vraagt. Een ander nadeel is dat glycol giftig is en dus niet echt milieubewust.

Op het dak plaats je ofwel vlakkeplaatcollectoren ofwel vacuümbuiscollectoren:

• Een vlakkeplaatcollector is een vlak paneel waardoor koperen of aluminium leidingen lopen. De bovenkant is afgesloten met een zwarte glasplaat. Je vindt zowel drukgevulde als leegloopsystemen.
• Een vacuümbuiscollector werkt met dubbelwandige glazen buizen met daartussen een vacuüm. Op enkele uitzonderingen na is dit een drukgevuld systeem. Deze technologie geeft een beter rendement bij bewolkt weer en is minder afhankelijk van de oriëntatie en de hellingsgraad van het dak. Bovendien zijn de warmteverliezen beperkt. Een vacuümbuiscollector is wel gevoeliger voor schade dan een vlakkeplaatcollector.

Warm water versus elektriciteit

Kies je nu best voor een zonneboiler met een zonnecollector of toch maar voor een fotovoltaïsche installatie met zonnepanelen? Dat hangt ervan af! Waar wil je op besparen?

• Een zonnesysteem met boiler en collectoren is enkel bedoeld om energie te besparen bij de productie van warm water.
• Een fotovoltaïsche installatie heeft het voordeel dat je met de opgewekte elektriciteit meer kan doen dan enkel water opwarmen.

Zit er een verschil in de plaatsing?

• Voor dezelfde opbrengst op jaarbasis neemt een fotovoltaïsche installatie ongeveer 4 keer meer plaats in dan zonnecollectoren in een zonneboiler.
• Zonnecollectoren zijn zwaarder dan zonnepanelen. Zeker bij platte daken is het belangrijk dat de draagkracht voldoende is. Zonnepanelen zijn lichter en bestrijken een groter oppervlak. Hierdoor is het gewicht beter verdeeld.
• Omdat zonnepanelen meestal serieel zijn geschakeld, kan schaduw een kleine impact hebben op het rendement. Bij zonnecollectoren is dit minder het geval.
• Zonnepanelen werken het best bij een zuidgerichte oriëntatie. Het rendementsverlies op west- en oostgerichte daken blijft echter beperkt. Omdat zonnecollectoren baat hebben bij rechtstreeks zonlicht is een zuidgerichte oriëntatie sterk aan te raden.
• Zonnepanelen zijn afhankelijk van licht (en niet rechtstreeks van stralen) en blijven dus goed functioneren bij een steilere of zwakkere hellingsgraad. De opbrengst van zonnecollectoren is sterker afhankelijk van de helling van het dak. Voor beide is rond de 35° de ideale hellingsgraad.
• Een zonneboiler of opslagvat bevat al gauw 300 liter water en meet 2 meter op 1 meter. Kort gezegd: het is zwaar en groot. De vloer van je woning moet hiertegen bestand zijn.
• De bekabeling van een fotovoltaïsche installatie is veel dunner en makkelijker te integreren in een woning dan de leidingen van een zonneboiler.

SAMENGEVAT:

• De plaatsing van zonnepanelen is eenvoudiger.
• Het rendement van zonnepanelen is minder afhankelijk van de hellingsgraad of oriëntatie van je dak.
• De plaatsing van een opslagvat voor zonnecollectoren vergt veel denkwerk en mogelijk structurele ingrepen.

Welke installatie is het meest rendabel?

Zonnecollectoren en -panelen gebruiken allebei de zon als energiebron. Toch is de werking van beide systemen verschillend. Dit heeft gevolgen voor het rendement:

• De omzetting van zonlicht naar elektriciteit is drie- tot viermaal minder efficiënt dan de omzetting van zonlicht naar warmte. De zonnecollector is dus (theoretisch) met een straatlengte voorsprong de winnaar op vlak van rendement. Hou er echter rekening mee dat de warmteverliezen bij slecht geïsoleerde leidingen en een minderwaardig opslagvat hoog kunnen oplopen. Het rendement loopt dan snel terug. Bij zonnepanelen ben je bijna zeker van een gewaarborgd rendement.
• Zonnecollectoren werken op volle toeren bij rechtstreeks zonlicht op warme zomerse dagen. Op bewolkte dagen of bij koude temperaturen is de opbrengst veel minder. Zonnepanelen, en dan voornamelijk het polykristallijne type, werken ook uitstekend bij diffuus licht (bewolking) en bij kouder weer.

Kostprijs en terugverdientijd

Welk systeem is nu het voordeligst voor jouw woonsituatie en portemonnee? Dat hangt af van een aantal factoren:

• De kostprijs van een fotovoltaïsche installatie is doorgaans hoger. Maar de plaatsing is eenvoudiger en vraagt zelden om structurele maatregelen.
• Voor zuinige verbruikers drukken minder zonnepanelen de kostprijs. Een zonnecollector is vaak interessanter voor grotere gezinnen.
• De terugverdientijd van zonnepanelen ligt vandaag rond de 5 jaar.
• De terugverdientijd van een zonnecollector hangt af van heel wat factoren. Het systeem is gevoeliger voor temperatuur, oriëntatie, leidingverliezen, enzovoort. In sommige gevallen zijn er structurele maatregelen nodig aan je woning. Laat je goed informeren door een vakman.
• Premies kunnen de kostprijs en terugverdientijd sterk beïnvloeden.