In mei 2015 zag Boeren en Buren het levenslicht. Het doel? Zo veel mogelijk consumenten in Vlaanderen toegang geven tot lekkere, gezonde voeding, recht van de lokale boer. Vandaag is het netwerk al behoorlijk uitgestrekt: in oktober 2018 opent de 60ste Vlaamse Buurderij. In Wallonië zijn er intussen 55 verdeelpunten en in Brussel staat de teller op 15. Belinda Torres Leclercq van Boeren en Buren geeft tekst en uitleg.
Wat is Boeren & Buren en hoe is het ontstaan?
Belinda Torres Leclercq: “Het idee is ruim zeven jaar geleden overgewaaid vanuit Frankrijk naar Wallonië en Brussel. Daar is toen eerst ‘La ruche qui dit oui’ ontstaan. Zo’n drie jaar geleden, in 2015, hebben we de eerste Vlaamse Buurderij opgericht in Mechelen. Het doel? Consumenten in hun gemeente rechtstreeks verse voeding laten kopen bij boeren. Korteketenvoeding stimuleren, dus.”
Wat is een Buurderij en wat kun je er allemaal vinden?
Belinda: “Eén keer per week kunnen mensen in de Buurderij – een centraal verdeelpunt in hun gemeente – de bestelde voeding oppikken. Het aanbod is heel gevarieerd, maar altijd lokaal of ambachtelijk: van fruit, groenten en brood tot vlees, kaas, hoeve-ijs of zelfs ambachtelijk bier en biologische cosmetica. Als consument of ‘buur’ plaats je online een bestelling om die vervolgens op een vast tijdstip op te pikken in een Buurderij. Desgewenst kun je nog een babbeltje slaan met de producent. Af en toe nemen ze zelfs een thermos koffie of wat proevertjes mee. Belangrijk om weten: een Buurderij is geen markt, dus je moet steeds op voorhand je gewenste producten bestellen.”
Hoe kun je als consument bestellen?
Belinda: “Je kan op de website van Boeren en Buren op zoek gaan naar een Buurderij in je buurt. Vervolgens maak je een gratis account aan. Daarmee krijg je toegang tot het volledige aanbod in de Buurderij in je buurt. In enkele muisklikken geef je aan wat je wilt bestellen. De prijzen staan er uiteraard telkens bij. Nadat je betaald hebt, ontvang je een bevestiging per mail. Vervolgens haal je je bestelde voeding af in de Buurderij. Dat is meestal in een publieke locatie: een school, een cultureel centrum, een bib of een sporthal.”
Zijn er naast de korte keten nog andere voordelen voor de consumenten?
Belinda: “Alles is ontzettend vers. De kwaliteit van de producten ligt bijzonder hoog, er wordt bijvoorbeeld geen gebruik gemaakt van bewaarmiddelen. Anderzijds is ook het sociale aspect erg belangrijk. In de Buurderij ontmoet je mensen uit je eigen buurt: je kunt een babbeltje slaan of tips delen om bepaalde ingrediënten te verwerken. Zowel met buren als boeren.”
Hoe werkt het precies voor de boer? Hoe kan een producent instappen?
Belinda: “Dat kan eigenlijk op twee manieren: ofwel op eigen initiatief door zich aan te melden op onze website. Maar de lokale verantwoordelijke van een Buurderij gaat ook zelf actief op zoek naar producenten. Er is geen abonnement of instapkost. Het is ook niet altijd verplicht om wekelijks aanwezig te zijn. Voor een imker is dat bijvoorbeeld niet mogelijk. We vragen enkel om een productcatalogus aan te maken op onze website. Dat is niet moeilijk, maar wie hulp nodig heeft, krijgt die natuurlijk. We houden de drempel om in te stappen bewust erg laag. Boeren hebben al zo veel administratieve verplichtingen; we willen niet voor nog meer last zorgen.”
Wat zijn de voordelen voor de boeren?
Belinda: “De producent bepaalt zelf zijn prijs. Daarvan gaat 8,35% commissie naar de verantwoordelijke van de lokale Buurderij en nog eens 8,35% naar het overkoepelende netwerk van Boeren en Buren. Dat betekent dat hij meer dan 80% overhoudt. Dat percentage ligt stukken hoger dan in de supermarkten. Een ander voordeel is dat een Buurderij nooit ver van de werkplek van de producent ligt: gemiddeld maximaal 15 kilometer. De producent weet perfect wat hij of zij moet meenemen naar de Buurderij. Alles is immers op voorhand besteld en betaald. Geen gedoe met overschotten.
En het sociale aspect is uiteraard ook voor de producent erg belangrijk. Iedereen hoort toch graag “Amai, dat was echt lekker”. Ten slotte is zo’n bijeenkomst ook een incentive om te diversifiëren. We hebben een Buurderij waar er ontzettend veel vraag was naar andere groenten. Een witloofboer is speciaal voor zijn Buurderij gestart met het verbouwen van andere groenten. Zijn zoon is intussen mee in de zaak gestapt om aan de vraag te kunnen blijven voldoen.”
Doen jullie ook iets aan de gigantische hoop afval?
Belinda: “Lokale verantwoordelijken van Buurderijen doen flink wat inspanningen. Zo heb ik bijvoorbeeld vernomen dat ze geregeld katoenen tote bags of jute tassen uitdelen. Maar dat varieert van Buurderij tot Buurderij. We vragen de consumenten sowieso om een eigen draagtas mee te brengen. Dat verloopt gelukkig erg vlot. We merken ook dat veel mensen eierdozen hergebruiken of katoenen broodzakken meebrengen. En uiteraard doen de producenten ook heel wat inspanningen: ze bieden melk of appelsap in glazen flessen aan, bijvoorbeeld.”
Wat is de ambitie? Waar willen jullie met Boeren en Buren nog naartoe?
Belinda: “Ons ideale scenario? In elke gemeente een Buurderij! We hebben in Vlaanderen intussen al 60 Buurderijen en zijn dus goed op weg. Toch zijn er hier en daar nog wat blind spots. We zijn dus nog altijd op zoek naar extra Buurderij-verantwoordelijken.”
Hoe word je lokaal verantwoordelijke van een Buurderij?
Belinda: “Een Buurderij-verantwoordelijke is goed ingebed in de gemeente waar hij of zij woont. Daarnaast houdt hij of zij van lekker eten én van mensen samenbrengen. De meeste medewerkers hebben een 4/5-job of zijn zelfstandige in bijberoep. Een Buurderij is één keer per week zo’n 2 uur open, maar er komt toch heel wat werk bij kijken. Je moet bijvoorbeeld de locatie voorbereiden en weer opruimen. En is er ook nog wat administratief werk: nieuwsbrieven versturen, extra producenten zoeken, contacten onderhouden met de lokale pers … Reken toch op zo’n 10 tot 15 uren werk per week. In ruil krijg je natuurlijk dat percentage op de verkoop.”
En wat is jullie ultieme bespaartip voor de burger?
Belinda: “Denk in het begin van de week even na over welke maaltijden je precies wilt bereiden. Maak een lijstje van alle ingrediënten en koop bewust. Op die manier vermijd je impulsaankopen en moet je minder of geen voedsel weggooien.”
Wil je ontdekken of er in jouw buurt een Buurderij is? Of wil je er zelf één opstarten? Surf dan naar de website van Boeren en Buren.