Wist je dat we in België jaarlijks tussen de 410 en 520 kg afval per inwoner produceren? Ook al is de trend dalend, toch wordt er nog heel wat gedaan om de hoeveelheid afval, en zeker plastic, te verminderen. Dat heeft in 2016 geleid tot de oprichting van de vzw Zero Waste Belgium. Een gesprek met Alicia Pereira Pimentel.
Kan je me jullie organisatie even voorstellen? Wat doen jullie zoal?
Zero Waste Belgium werd opgericht door enkele burgers die heel graag de houding op vlak van afvalbeheer in België veranderd wilden zien. Gaandeweg zijn onze activiteiten sterk gegroeid. We werken met een vijftigtal vrijwilligers, waarvan 20 vooral actief zijn tijdens onze evenementen. Sinds maart 2018 zijn er ook drie halftijdse werknemers, waaronder ikzelf.
Wat zijn jullie ambities?
Dit jaar helpen we, samen met drie andere verenigingen, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest om minder afval te produceren. We komen tussen als ‘Facilitator Zero Waste’ voor Leefmilieu Brussel. We organiseren evenementen rond onze beweging: een Zero Waste-rally die begin mei werd gehouden in 9 gemeentes en de oprichting van een Zero Waste-huis dat alternatieven voor de gangbare consumptiegoederen voorstelt. In november nemen we met Zero Waste Belgium ook deel aan de Europese week van de afvalvermindering. Kortom, in 2018 breiden we onze activiteiten verder uit, met de ambitie om een groter publiek te bereiken waarmee we onze kennis kunnen delen.
Blogster Bea Johnson heeft in 2013 de Zero Waste-levenswijze wereldwijd populair gemaakt. Op welk moment is deze trend naar België gekomen?
Er is niet echt een exacte datum. Zelf heb ik Bea Johnson pas ontdekt twee jaar nadat haar boek werd uitgebracht… Nochtans paste ik zonder het te weten al heel wat van haar principes toe. Als we vandaag spreken over Zero Waste, dan weet iedereen wel waarover het gaat. Het concept is in de mode. Natuurlijk blijven we ons bewust van ons unieke kantje. Van buitenaf worden we een beetje aanzien als excentriekelingen.
Wat is vandaag het belang van de Zero Waste-beweging? Is ze in ons land voldoende aanwezig?
Er zijn in elk geval steeds meer initiatieven. In Wallonië zijn heel wat gemeentes verkozen tot Zero Waste-gemeente. In elk van die gemeentes is het doel om onder de grens van 100 kilo huishoudelijk afval per jaar en per inwoner te blijven. Van onze kant zien we sinds 2017 meer contactnames en aanvragen van bedrijven, gemeentes of particulieren. We worden gevraagd om workshops te organiseren. Bovendien is onze Facebook-community op een jaar tijd verdriedubbeld, met nu zo’n 6.700 followers. Er wordt veel weg en weer gepraat en de mensen wisselen tips & tricks uit.
Jullie willen graag het publiek sensibiliseren. Lobbyen jullie ook bij de overheid?
Voor het ogenblik organiseren we evenementen rond Zero Waste voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Samen met andere verenigingen helpen we hen om een gestructureerde communicatie op te zetten, met het maken van een website, een Facebook-pagina, brochures, enz. Op politiek niveau lobbyen we niet. Maar door de burgers te helpen, hebben we ook wel de ambitie om invloed uit te oefenen op de overheid. We zouden graag willen dat onze mening en kennis een grotere rol gaan spelen bij de wetgeving, maar dat zal nog wat tijd vragen.
Wat vormt er vandaag een rem voor Zero Waste?
De dagelijkse gewoontes! We zitten vastgeroest in onze gewoontes en niemand verandert er graag iets aan. In Brussel staat het systeem van afvalsortering helemaal op punt. Ik heb het sorteercentrum in Brussel bezocht en ben er toen achter gekomen dat zelfs ik afval in de blauwe vuilniszak stopte dat er eigenlijk niet in thuishoorde. Er wordt te weinig informatie gegeven. Nochtans staat alles vermeld op de vuilniszak en is alles online terug te vinden. Maar daar liggen de mensen niet wakker van. Afval zetten we buiten, iemand komt het ophalen en het verdwijnt op een miraculeuze manier.
Wat zou je willen meegeven aan een gezin dat de overschakeling naar Zero Waste vandaag te ingewikkeld vindt omdat het aanbod niet aangepast (of zelfs onbestaande) is?
Zero Afval is een proces dat tijd in beslag neemt. Het is voor iedereen anders. Vaak zien we voorbeelden van gezinnen die de lat erg hoog leggen, zoals Bea Johnson, die het minimalisme tot het uiterste drijft. In België raad ik aan om eerder een voorbeeld te nemen aan Sylvie Droulans, van de blog Zéro Carabistouille. Als huismoeder laat ze zien dat perfectie niet altijd moet worden nagestreefd. En zeker niet vanaf het begin. Het moet stapsgewijs.
Welke dingen kunnen we gemakkelijk thuis doen om in het Zero Waste-verhaal mee te gaan?
Vaak weten we niet waar te beginnen. We nemen onszelf voor om eerst het boek van Bea Johnson te lezen. Maar we krijgen het nooit uit… Denk om te beginnen eens na wat je het meest bezighoudt of het meest frustreert. Als je vindt dat je te veel spullen hebt in de badkamer, buig deze ergernis dan om in iets positiefs. Twijfel ook niet om je aan te sluiten bij lokale groeperingen, in je gemeente of op Facebook. Met Zero Waste Belgium organiseren we regelmatig bijeenkomsten. Zo kan je het zelf eens proberen en andere mensen ontmoeten die dezelfde visie delen.
Welke gewoontes heb je zelf eerst aangepakt?
Verandering doorvoeren in de keuken vond ik persoonlijk het leukste. Zo ben ik erachter gekomen dat ik heel wat fruit en groenten kocht en die niet goed bewaarde. Ik vergat bijvoorbeeld mijn sla die achter in de koelkast lag te vergaan. En boodschappen deed ik iets te impulsief, zonder duidelijke lijstjes. Ik ben dus begonnen met minder te kopen, met de voedingswaren beter te ordenen in de koelkast en met restjes in transparante dozen te stoppen. Nu heb ik ook beslist om mijn eigen groenten te kweken, ook al woon ik op een appartement.
Waarom kunnen we het minimalisme en de Zero Waste-beweging met elkaar vergelijken?
Minimalisme en Zero Waste zijn twee bewegingen die sterk met elkaar verbonden zijn: het idee is om minder te kopen, en tegelijk beter te kopen. Om alleen te kopen en te gebruiken wat we echt nodig hebben. We verminderen wat we hebben, om minder te verspillen. Het is back to basics. Je moet ook denken aan het geld dat je daarmee bespaart. Als je een krop sla weggooit, dan gooi je eigenlijk een euro in de vuilnisbak. Persoonlijk gebruik ik dat geld liever om iets te gaan drinken met mijn vriendinnen!
Tot slot: wat is je ultieme tip op vlak van duurzaamheid?
Composteren! Zo ga je begrijpen hoe het systeem ineen zit, hoe organisch materiaal verdwijnt. De cirkel is rond. Ik koop voedingswaren en als ik het loof of enkele bruine blaadjes moet wegnemen, dan gooi ik die niet meer in de vuilniszak, maar in de compostbak. Op zondag breng ik alles naar de collectieve compost, zo ontmoet ik ook nog mensen en neem ik deel aan het wijkleven. En kan ik compost meenemen die ik kan gebruiken voor de beplanting op mijn balkon.
We denken maar al te vaak dat het bij Zero Afval vooral draait om plastic. Maar dat is te kort door de bocht. Natuurlijk moet je verpakte voedingswaren beperken, maar als je die voedingswaren in huis haalt, hoe bewaar je ze dan best of wat doe je ermee om er het meeste uit te halen? Aan twee aspecten hechten we ook enorm veel belang: gericht boodschappen doen en organisch materiaal een tweede leven geven door te composteren.
Meer info: www.zerowastebelgium.org/nl